Gelir Vergisi Nedir?

Serbest meslek erbaplarının elde ettiği gelirleri devlete bildirmeleri ve gelir vergisi ödemeleri zorunludur. Firma kurmadan gerçek kişi olarak ticarete devam eden kişiler, vergilendirmeye tabi tutulmaktadır. Peki, beyanname nedir, nasıl ve nereye ödenir?

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de şahıs şirketleri ve serbest meslek erbapları gelir vergisi beyannamesi aracılığıyla elde ettikleri kazançlar üzerinden vergi öderler. Kazanç üzerinden vergi ödeme yöntemi, herkesin geliri üzerinden vergi ödemesi sayesinde en adil yol olarak görülür.

Gelir Vergisi Beyannamesi Nedir?

Gelir vergisi beyannamesini basitçe, kendi üzerinden ticari faaliyetlerde bulunanların bir yıllık gelirlerini devlete bildirmeleri olarak tanımlanabilir. Gelir vergisinin temel amacı, herkesi elde ettiği kazanç miktarı üzerinden vergilendirmektir. Böylece ödenen vergi miktarları kişiden kişiye farklılık gösterse de, en adil vergilendirme yöntemi olarak görülür.

1 yıllık geliri 30 bin TL olan biriyle, 1 milyon TL olan birinin aynı vergiyi ödemesi, elbette doğru olmaz. Az kazanandan az vergi almak, çok kazanandan da çok vergi almak adaletli bir vergi düzeni oluşturmaya yarar.

Gelir Vergisi Beyannamesi Mükellefleri Kimlerden Oluşur?

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa göre, gerçek kişilerin yıl boyunca elde ettiği kazançlar gelir vergisine tabi tutulur. Beyanname vermesi gereken mükellefler, aşağıdakilerden oluşmaktadır:

• Türkiye’de yaşayanlar
• Bir yıl içerisinde 6 aydan fazla sürede Türkiye’de yaşayanlar
• Resmi dairelere, işletmelere veya merkezi Türkiye’de olan kurumlara bağlı olup, söz konusu daire, teşekkül, teşebbüs ve müessese işleri nedeniyle yabancı ülkelerde yaşayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları

Yukarıda yer alan mükellefler, hem Türkiye’de hem de yurt dışında kazandıkları gelirler üzerinden vergilendirilirler. İkametgah durumu Türkiye’de bulunmayan gerçek kişiler ise, dar mükellef olarak değerlendirilirler ve Türkiye’de elde ettikleri gelir miktarı üzerinden vergilendirilirler. Serbest meslek makbuzu kesenlerle beraber fatura kesenler de gelir vergisine tabi tutulurlar.

Gelir Vergisi Beyannamesi Ne Zaman Verilir?

Gelir vergisi beyannamesi, her yıl Mart ayının 1’i ile 25’i arasında verilmelidir. E-beyanname programı aracılığıyla online olarak da vermek mümkündür. Basit usulde vergilendirme mükelleflerinin ise Şubat ayının 1’i ile 25’i arasında vermeleri gerekmektedir.

Gelir Vergisi Ne Zaman Ödenir?

Vergi ödemeleri, her yıl 25 Mart tarihine kadar, mükellefin ilgili vergi dairesine gitmesiyle yapılabilir. Ödemenin yapılabilmesi için beyanname de bulunmalıdır. Günümüzde ödemeler artık banka üzerinden de gerçekleştirilebilmektedir.

Gelir vergilerinizi öderken 2 taksit imkanı bulunur. İlk taksit Mart ayı sonuna, ikinci taksit de Temmuz ayı sonuna dek ödenmelidir. Ancak basit usulde kabul edilen ticaret kazancına sahip olanlar, ilk taksitlerini 25 Şubat akşamına, ikinci taksiti ise 25 Haziran akşamına kadar ödemek zorundadırlar. Taksitler ay sonuna değil, genellikle 25’ine kadar ödenmelidir.

Gelir Vergisi Oranları

Gelir vergisi oranları, mükelleflerin içerisinde bulunduğu vergi dilimlerine göre belirlenir. 2025 yılı gelir vergisi oranları, Gelir Vergisi Kanununun 103. maddesinde bulunan tarife üzerinden belirlenmektedir.

Gelir Vergisinden Düşülebilecek Giderler ve İstisnalar

Vergi hesaplanırken bazı giderler ve istisnalar vergi matrahından düşülebilir. Bunlar arasında:

• Sağlık sigortası primleri
• Eğitim ve sağlık harcamaları (belirli limitler dahilinde)
• Bağış ve yardımlar
• İşyeri kira giderleri
• Amortisman giderleri
• Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve konaklama giderleri
• Sosyal güvenlik primleri

Bu giderler ve istisnalar, vergi yükünüzü azaltmanıza yardımcı olabilir.

Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Gelir vergisi hesaplama, herkesin kendi kendisine de yapabileceği bir işlemdir. Hesaplama için yıllık gelir miktarı ve yukarıda yer alan dilimi belirlemek gerekmektedir. Bu yüzden hesaplama için bir muhasebeciye, mali müşavire ya da finansçıya gerek yoktur. Firma sahipleri de rahatlıkla vergi hesaplamalarını yapabilir.

Gelir Vergisi Hesaplama Örneği:

• Örnek 1:

Yıllık gelir: 150.000 TL

Bu gelir, ilk vergi dilimi (%15) içinde kalır.

Hesaplama: 150.000 TL × 0,15 = 22.500 TL

• Örnek 2:

Yıllık gelir: 250.000 TL

İlk 158.000 TL için %15 → 158.000 × 0,15 = 23.700 TL

Kalan 92.000 TL (250.000 – 158.000) için %20 → 92.000 × 0,20 = 18.400 TL

Toplam vergi: 23.700 TL + 18.400 TL = 42.100 TL

• Örnek 3:

Yıllık gelir: 500.000 TL

İlk 158.000 TL → %15 → 23.700 TL

158.000 – 330.000 TL arası 172.000 TL → %20 → 34.400 TL

330.000 – 500.000 TL arası 170.000 TL → %27 → 45.900 TL
Toplam vergi: 23.700 TL + 34.400 TL + 45.900 TL = 104.000 TL

• Örnek 4:

Yıllık gelir: 1.000.000 TL

İlk 158.000 TL → %15 → 23.700 TL

Sonraki 172.000 TL → %20 → 34.400 TL

Sonraki 470.000 TL → %27 → 126.900 TL
Sonraki 200.000 TL (1.000.000 – 800.000) → %35 → 70.000 TL
Toplam vergi: 23.700 + 34.400 + 126.900 + 70.000 = 255.000 TL

• Örnek 5:

Yıllık gelir: 5.000.000 TL

İlk 158.000 TL → %15 → 23.700 TL
Sonraki 172.000 TL → %20 → 34.400 TL
Sonraki 470.000 TL → %27 → 126.900 TL
Sonraki 3.500.000 TL → %35 → 1.225.000 TL
Kalan 700.000 TL → %40 → 280.000 TL
Toplam vergi: 23.700 + 34.400 + 126.900 + 1.225.000 + 280.000 = 1.690.000 TL

DİA ile bütün finansal işlemlerinizi kolay arayüzü sayesinde hızla gerçekleştirebilirsiniz. Gelir vergisi beyannamelerinizi hazırlamak için DİA’yı denemek veya bilgi almak için hemen formu doldurun, sizi arayalım!

Önceki yazımıza https://www.dia.com.tr/blog/gecici-vergi-nedir-nasil-hesaplanir/ linki üzerinden ulaşabilirsiniz.