Stok Yönetimi Nedir, Nasıl Yapılmalıdır?

Stok Yönetimi Nedir, Nasıl Yapılır?

Yiğit Nail Çiğdem Muhasebe

Şirket içi gelir gider dengesinin korunabilmesi için mutlaka yapılması gerekenlerden biri de stok yönetimidir. Çünkü stok fazlası maliyete sebep olacağı gibi, stok azlığı da talep karşılayamama gibi durumlara neden olabilir. Stok yönetimi ile ilgili merak edilenlerin hepsini bu yazımızda anlatmaya çalıştık.

Stok Yönetimi Nedir?

Stok yönetimi, işletmelerin üretim, satış ve finansal pozisyonlarını öncelik kabul eder. Bu bağlamda talepleri karşılamak için stokta bulunması gereken ürünler arasındaki dengeyi sağlamak amacıyla belli bir planlamayı, kontrolü ve örgütlenmeyi kapsar. Gerekli ürünlerin, istenilen zamanda hazır olmasını sağlamak ve bu işlemi ekonomik olarak gerçekleştirmek, stok yönetiminin başlıca görevidir. Stok yönetimi sayesinde, stoklardaki hareketlilik anlık olarak izlenebilmektedir. Her firmaya uygun bir stok yönetim sistemi vardır. Şirketin büyüklüğü, sektörü, ekonomik imkanları ve daha birçok değişkene göre uygun bir stok yönetim sistemi entegrasyonu yapılabilmektedir.

Stok Yönetimi Nasıl Yapılır?

Stok yönetimini doğru anlayabilmek için, stok kelimesinin tanımına da bakmamız gerekir. Stok, bir şirketin üretim hattına gidecek olan hammadde, yarı mamul, mamul veya varlıklar bütünüdür. Stok tutmak ise, şirketlerin önemli bir maliyet kalemidir. Firmalar için nasıl ki her maliyetin düşük tutulması gerekiyorsa, elbette stok tutmanın da mümkün olabilecek en düşük maliyet seviyesinde tutulması gerekmektedir. Bir yandan üretimin aksamayacağı seviyede stok tutulması gerekirken, diğer yandan da saklama, aşınma ve lojistik gibi maliyetlerin düşürülmesi doğru olandır.

Örneğin bir kırtasiye dükkanını düşünelim. Normal zamanlarda bir kırtasiye dükkanının çok sayıda okul çantası alması, gereksiz ve maliyetli bir stok tutmaya sebep olur. Öte yandan okulların açılış döneminde yüksek sayıda çanta stoklanması ise, doğru bir stok yönetimidir. Ancak okullar açıldıktan sonra, stoklanan çantaların büyük bir bölümü elde kalmışsa, stok yönetimi yanlış yapılmış demektir.

Neden Stok Yönetimi Yapılır?

Şirketlerin stok yönetimi yapmalarının belli başlı nedenleri bulunmaktadır.

Dönemsel talep artışlarını karşılama

Yukarıdaki kırtasiye örneğinde olduğu gibi, bazı sektörler için bazı zamanlarda talep artışı olabilmektedir. Böyle zamanlarda artan talebin karşılanabilmesi için stok tutulması gerekir. Stokta tutulan ürünlerin talep oluşması halinde piyasaya arz edilmesi daha kolay ve uygun maliyetlidir.

Hazırlıklı olma

Şirketler, ticari faaliyetlerini belli başlı hesaplamalara ve öngörülere göre yürütebiliyor olsa da, talep, arz ve ürün tedariği gibi konularda yaşanabilecek değişikliklere karşı hazırlıklı olmalıdır. Böylece bir ürüne karşı artan talebin karşılanabilmesi ya da bir hammaddenin bulunabilirliğinin azalması halinde hazırlıksız yakalanmamış olur.

Maliyetleri azaltma

Bazı ürünler için toplu olarak sipariş verilmesi ve stoklanması, hem lojistik hem de depo maliyetlerini azaltır. Böylece parça başı ürün maliyetlerinin azalmasıyla, talebin yüksek olduğu ürünlerin yüksek miktarlarda alınması ve maliyetlerin düşürülmesi sağlanabilir.

Spekülasyonlara karşı önlem

Bir ürünün ya da hammaddenin fiyatının artacağına yönelik dedikodular, o ürün ya da hammaddenin önceden stoklanmasını sağlayabilir. Böylece firma, fiyat dalgalanmasından etkilenmeyecektir.

Dönemsel fiyat dalgalanmalarından etkilenmeme

Üretim yapan bir firma, üretimde kullandığı bir hammaddenin hangi dönemlerde fiyat artışı yaşadığını, hangi dönemlerde fiyatlarının düştüğünü zamanla öğrenir. Böyle dönemlerde fiyatlar düşükken stok yapmak faydalı olacaktır.

Stok yönetimi, üretim ve arz süreçlerini doğrudan etkilemektedir. Bir şirketin gelir/gider dengesi doğrudan stok yönetimine bağlıdır. Her faaliyette olduğu gibi stok yönetiminde de belli başlı avantajlar ve dezavantajlar bulunmaktadır.

Stok Yönetiminin Avantajları

  • Eğer ihtiyaçlar doğru belirlenirse, giderleri azaltır.
  • Hammadde eksikliği gibi nedenlerle üretim durmaz.
  • Bir ürünün tedariği ve satışı düzenli hale gelir.
  • Üretim yönetimi çok daha kolay bir süreç haline gelir.
  • Maliyetlere yönelik muhasebe ve kontroller kolaylaşır.
  • Ürün ve hammadde kaybı en alt seviyeye çekilir.

Stok Yönetiminin Dezavantajları

  • Stoklamaya yatırılan para, farklı fırsatlar için kullanılamaz.
  • Stoklama yönetimi, ürün depolama maliyetlerini artırır. Bu da depolama maliyetlerinin bir gider kalemi olarak muhasebe raporlarına yansımasını sağlar.
  • Eğer stoklanan hammaddenin fiyatları sabit değilse, yüksek fiyattan yapılan bir stoklama bir süre sonra şirketi zarara uğratabilir.
  • Stoklanan bir ürünün piyasadaki talebi azaldığında, o ürünü zararına elden çıkartmak gerekebilir.

Stok Takibi Yöntemleri

Stok takibi yapmak için çeşitli yollar bulunmaktadır. Excel tutma, geleneksel defter tutma, excel benzeri programlar, şirketin kendisine ait bir yazılım yazdırması ya da stok yönetimi yapabilen programlar bu yöntemlerden bazılarıdır. 

DİA’nın stok yönetimine yönelik sunduğu çözümler hakkında bilgi almak için, hemen aşağıda yer alan formu doldurabilirsiniz.