Metaverse Nedir? Metaverse Hakkında Her Şey

Mark Zuckerberg veya Satya Nadella gibi CEO’ların “internetin geleceği” dediği Metaverse nedir? Metaverse için internetin geleceği demek şimdilik kolaya kaçmak gibi. Çünkü bahsedilen Metaverse, günün sonunda karşımıza bir MMORPG (Massively Multiplayer Online Role Playing) oyunu olarak çıkabilir. MMORPG, devasa bir sanal ortamda çok sayıda kullanıcının avatarlarının yer aldığı ve istediği gibi rol yapabildiği oyun türüdür. Kulağımıza çalınan Metaverse evrenine ne kadar benziyor değil mi? Peki biraz daha beyin fırtınası yaparsak Metaverse, Zoom uygulamasının geliştirilmiş bir versiyonu olabilir mi?

Aslında şu an Metaverse’ün ne anlama geldiğinden bahsetmek, 1970’li yıllarda internetin ne anlama geldiğini konuşmaya benziyor. 1970’lede yeni bir iletişim biçiminin yapı taşları inşa ediliyordu, ama hiç kimse gerçekten internetin nasıl bir şey olacağını bilemiyordu. Yani o yıllarda internetin “gelecek” olduğunu söylemek doğru bir yaklaşım olsa da, internetin neye benzeyeceğine yönelik yaklaşımların çok büyük bir bölümü yanlıştı.

Öte yandan Metaverse’ün çevresinde yoğunlaşmış bir çok pazarlama trendi şimdiden ortalığı kasıp kavurmaya başlamış durumda. Örneğin Facebook, herkesin gelecekte dijital bir gardroba sahip olacağını söylüyor. Bu özünde Facebook’un gelecekte sanal kıyafetler satarak para kazanmak istediğini gösteriyor.

‘Metaverse’ Ne Demek?

Metaverse veya meta veri deposu terimi, kulağımıza belirsiz ve karmaşık gelebiliyor. Metaverse yerine “siber uzay” terimini kullanmaya başlasak veya bu yazıdaki bütün Metaverse kelimelerini siber uzay kelimeleriyle değiştirsek, yazıda herhangi bir anlam kaybı olur mu? Olmaz, çünkü Metaverse belirli bir teknolojiyi değil, teknolojiyle iletişime girme biçimimizin köklü bir değişikliğe uğrayacağını ifade ediyor.

Metaverse’ü oluşturan teknolojiler, sanal gerçekliği, (oynamadığımız zamanlarda bile var olmaya devam eden sanal dünyalar ve oradaki karakterler) dijital ve fiziksel dünyanın özelliklerini birleştiren artırılmış gerçekliği içerebilir. Fakat, Metaverse için VR (sanal gerçeklik) ya da AR (artırılmış gerçeklik) teknolojilerine sahip olmak zorunlu değildir. Elbette bunlar sayesinde kullanıcı deneyimi artırılabilir ama nasıl ki günümüzde bir çok rol yapma oyunu hem bilgisayarlardan hem de telefonlardan oynanabiliyorsa, Metaverse’e erişim de hemen hemen internetin olduğu he*r cihazdan mümkün olacak gibi duruyor.

Metaverse Para Kazanma

Metaverse evreni kendi içerisinde kullanıcılarının ürünler yaratabileceği, satabileceği ve satın alabileceği dijital bir ekonomiye sahip olacak. Bu ekonomiyi güvenli kılan blok zinciri teknolojisi. Blok zinciri teknolojisi beraberinde NFT’leri doğurdu. NFT’ler hakkında daha fazla bilgi almak için burayı tıklayabilir ve konuyla ilgili yazımıza gidebilirsiniz. NFT’leri basitçe tanımlarsak, blok zinciri teknolojisiyle tamamen güvenli hale getirilmiş olan dijital ürünlerdir. Bu ürünlerin üreticisi ve geçmişte kimlerin sahip olduğu bellidir. Ne kadar kopyalanabiliyor olursa olsun, ürünün erçek üreticisi ve sonradan sahibi olan kişi her zaman bellidir ve asla değiştirilemez.

Konumuza dönecek olursak, nasıl ki gerçek hayatta bir AVM’ye gidip gömlek alabiliyor ve daha sonra farklı bir semtte sinemaya gidebiliyorsak, geleceğin Metaverse evreninde de NFT gömleğimizi giyip dijital bir sinemaya gidebileceğiz.

Metaverse Ne Kadar Yeni?

Yazının buraya kadarki kısmını okumuş ve biraz da oyun dünyasıyla ilgili bir kişiyseniz, “Bir dakika, bunların hiçbiri yeni değil ki!) diyebilirsiniz. Çünkü 2004 yılında piyasaya sürülen World of Warcraft veya 2002 yılında piyasaya sürülen Knight Online gibi oyunlar, kendi içerisinde benzersiz kıyafetleri ve dijital bir ekonomiyi zaten barındırıyor. İnsanlar bu oyunlara oluşturdukları avatarlarıyla bağlanıp, yapmayı istedikleri rolü yapabiliyorlar. Hatta bu oyunlarda elde ettikleri kıyafetleri, silahları ve diğer eşyaları satarak, gerçek hayatta gelir elde edebiliyorlar. Günümüzde sadece Knight Online oynayarak ayda 7-8 bin lira kazanan oyuncular var. Veya benzer şekilde sadece akşamları oynayarak aylık bin lira ek gelir elde eden oyuncular da var. Diğer taraftan bu tarz MMORPG oyunlarının da tıpkı araba al satçıları gibi, oyun silahı al satçıları var. Konuyu daha fazla dağıtmadan şu soruyu sormamız gerekiyor. Metaverse aslında yeni tür bir video oyunu mu?

Bu yazıyı yazarken tek bir bakış açısından değil, karşıt taraflardan bakmaya çalışıyorum. Yani World of Warcraft’ın veya Knight Online’ın “Metaverse” olduğunu söylemek biraz zor. Böyle bir çıkarımda bulunmak, Google’ın “İnternet” olduğunu söylemeye benziyor. Elbette bu oyunlar Metaverse’ün tüm sunduklarını bizlere sunamıyor. Tıpkı Google’ın çok sayıda müthiş şeyi bize sunuyor olmasına rağmen, internetin tamamını bize sunamıyor oluşu gibi.

Metaverse Kime Ait?

Bu soru, internet kime ait sorusunu sormaya benziyor. Günümüzde Metaverse için adımlar atan şirketleri saymak istersek, Microsoft, Facebook, Nvidia, Unity ve hatta Roblox gibi şirketleri sayabiliriz. Tüm bu şirketler ileride Metaverse haline gelebilecek altyapıyı oluşturmaya çalışıyorlar. Peki, bu şirketler Metaverse’ü nasıl tanımlıyor?

• Facebook, bütün arkadaşlarımızı takılmaya davet edebileceğimiz sanal evlerin olduğu bir evrenden bahsediyor.
• Microsoft ise, ileride yeni işe başlayanları eğitmek veya uzaktaki iş arkadaşlarıyla toplantı yapabilmek için sanal toplantı odalarının olduğu sanal gerçeklikten bahsediyor.

Facebook veya artık yeni adıyla “Meta”, Metaverse hakkında yaptığı bir sunumda, evinde oturup Instagram’a bakan bir kadının, bir arkadaşının hikayesinde sanal bir konserde olduğunu görmesiyle başlıyor. Daha sonra bu kadın sanal gerçeklik gözlüğünü takıyor ve o konsere oturduğu yerden gidiyor. Konserde Instagram’daki arkadaşını buluyor ve iletişime geçiyor. Bu sırada ikisi de konseri dinliyor.  Ancak burada dikkat çekici olan, her ikisinin de hologramının orada, o konserde oluşu. Elbette bu sunum harika görünüyor, ancak özünde yeni bir ürünü ya da geleceğin teknolojisini tanıtmıyor. Aslında bizi “Metaverse” hakkındaki en büyük probleme götürüyor.

Metaverse Neden Hologramlardan Oluşuyor?

İnternetin ilk geldiği yıllarda bilgisayarlar aracılığıyla kişilerin birbirleriyle iletişim kurabileceği veya internet siteleri aracılığıyla linkler oluşturulabileceğini görmüştük. Yani internet, beraberinde ciddi teknolojileri getirmişti. İlk haliyle internet, gelecekte yapılacak olan web sitelerinin, uygulamaların, sosyal ağların yapı taşlarını barındırıyordu. Elbette internetle beraber klavyeler, fareler, ilerleyen zamanlarda dokunmatik ekranlar gibi yenilikler de geldi.

Esas sorumuza dönecek olursak, Metaverse neden hologramlardan oluşuyor? “Nelerden oluşmasını bekliyordun acaba?” dediğinizi duyar gibiyim. Meta’nın yayınladığı reklamlara baktığımızda, sanal gerçeklik gözlüğü takan bir kadının, konserde hologramını görüyoruz. Bu şu anki teknolojiyle mümkün bile değil. Şu an için hantal ve büyük VR gözlükleriyle veya yine benzer şekilde dışarıdan bakıldığında oldukça komik görünen dijital gözlüklerle bir yere hologramınızı yansıtmanız mümkün değil. Şirketler Metaverse ile ilgili reklamlarında bu VR gözlüklerini kullanmaya devam ederken, diğer taraftan hologramları kullanıyorlar. İnsanlara Metaverse hakkında yaşatılan bu ilüzyonu bozmak istemem ama, mevcut teknolojinin çok daha gelişmiş versiyonlarıyla bile hologram şeklinde dijital konsere gitmek mümkün değil. Hele ki yüzlerce kişiyle birlikte…

Metaverse hakkında yapılan tüm reklamlar, gerçekliğin üstünü örtmeye yönelik. Mesela Facebook’un veya yeni adıyla Meta’nın yeni bir reklamında bir kişiyi uzay boşluğunda uçarken görüyoruz. Evet Metaverse bize dijital uzay boşluğunda seyahat edebilmeyi sağlayabilir. Ancak reklamı biraz daha düşününce o kişinin evinde koltuğunda mı oturduğunu, yoksa masanın üzerine yatıp uzayda uçuyormuş gibi hareketler mi yaptığını merak etmiyor değilim. Basit bir sanal gerçeklik gözlüğüne sahipken, nasıl sürükleyici bir hava teçhizatına bağlıymış gibi hareket edebiliyor. Bu deneyimi yaşaması için, yer çekimini ortadan kaldıran bir cihaz mı satın alması gerekecek? Aynı reklamda kişinin evinden dijital uzay boşluğuna bağlanırken, hologramını nasıl yansıttığı da aynı şekilde merak konusu…

Hologram konusu biraz uzadı farkındayım ama, izletilen sunumların yanıltıcı olduğunu bilmemiz gerekiyor. Diğer taraftan Meta veya Microsoft gibi şirketlerin geleceği bizlere sanatsal bir dille anlatması elbette kötü ya da düşmanca değil, biliyorum.

Ancak en iyi ihtimalle VR veya AR gözlüklerinin günlük olarak takılabilecek kadar ucuz ve rahat hale gelirse, o zaman belki arkadaşlarımızla beraber uzay boşluğunda sürüklenirken masa oyunları oynayabiliriz. O zamana kadar Discord üzerinden arkadaşlarımızla oyun oynamaya devam.

Metaverse Şu An Ne Durumda?

Metaverse’ün gelecekte ne olacağını anlayabilmek için, şu anı iyi tanımlayabilmemiz gerekiyor. Zaten sanal dünyalarımız, dijital konserlerimiz, dünyanın her yerinden insanlarla görüntülü konuşmalarımız, online avatarlarımız, kendi içinde ekonomisi olan MMORPG oyunlarımız var. Yani tüm bunları birleştirip adını Metaverse koymak yeterli değil. Mutlaka yeni bir şeyler olmalı.

1992 yılında yazılan Snow Crash kurgusal hikayesi ya da herkesin sabah uyanıp VR gözlüğünü taktığı ve çalışmaya, oynamaya veya alışveriş yapmaya başladığı Ready Player One filmi gibi bir Metaverse evreni hayal etmek mümkün.

Metaverse şu an halen geliştirilme aşamasında. Çok sayıda şirket kendi Metaverse evrenini yaratmak için harekete geçmiş durumda. Bunların başında da marka adını Meta olarak belirleyen Facebook yer alıyor.

Metaverse Arsa Alma

Bu konuyu bilerek sona sakladım çünkü hem çok merak ediliyor hem de çok önemsiz bir konu. Metaverse hakkında bilgisi az olan herkes, bunun tek bir sanal dünya olacağını sanıyor. Ancak durum böyle değil. Şimdiden kendi Metaverse evreninde arsa satan onlarca şirket var. Bunun sayısı kısa sürede yüzleri belki de binleri bulacaktır. Nasıl ki günümüzde tek bir MMORPG oyunu yoksa, ileride de tek bir Metaverse evreni olmayacak. Elbette bu evrenlerden bir tanesi muhakkak en popüleri olacaktır ama bunu şimdiden tahmin etmek güç. Biz yine de şu an Metaverse arsası alma fikrinde olanlar için dijital arsalarını satan şirketleri sıralayalım:

• OVR
• The Sandbox
• Decentraland
• Axie Infinity
• Genesis City
• Blocktopia
• Dvision Network
• Nextearth.io
• Lunacia
• Myneighboralice
• MatrixWorld Land Sale

Metaverse arsası alacağınız platformu seçtikten sonra yapmanız gerekenler ise şu şekildedir:

• Platform seçiminden sonra kendinize dijital bir cüzdan açmalısınız. Bunun için kripto para alıp satılan herhangi bir kripto para borsası sitesini kullanabilirsiniz.
• Metaverse arsası alacağınız platformda geçerli olan coinden satın alın.
• Coinlerinizi Metaverse arsası alacağınız platformdaki hesabınıza aktarın.
• Daha sonra bu platformdan istediğiniz arsayı seçin.
• Son olarak seçtiğiniz arsayı aktardığınız coinlerle satın alın.

Son olarak Metaverse arsanızı almadan önce bu yazıyı baştan sona okuduğunuza emin olun. Çünkü Metaverse terimi, arsalar alıp satabileceğiniz tek bir dijital dünyayı ifade etmiyor. Biz Türkiye’nin önde gelen teknoloji şirketlerinden DİA Yazılım olarak hem Metaverse’ün gelişimini hem de NFT’lerin yükselen değerini yakından takip etmeye devam ediyor olacağız. Bir sonraki Metaverse yazısında görüşmek üzere.