Kısa Çalışma Ödeneği Nedir? Nasıl Faydalanılır?

Koronavirus (Covid-19) pandemisi sonrası ulusal ve uluslararası bütün sektörlerde sağlık tedbirleri doğrultusunda çalışmalarına ara veren işletmeleri yakından ilgilendiren kısa çalışma ödeneği uygulaması ile ilgili merak edilen sorular ve cevaplara yazımızda yer verdik.

Kısa Çalışma Ödeneği Nedir?

İŞKUR İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında yapılan bir uygulama olan kısa çalışma ödeneği, genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işletmelerin haftalık çalışma sürelerini geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu olmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya geçici olarak en az dört hafta süreyle durdurulması yapılan bir uygulamadır.

Kısa Çalışma Ödeneği Uygulamasına Hangi Hallerde Başvurulur?

Kısa çalışma ödeneğine başvurusu aşağıdaki durumda oluştuğunda başvurulabilir.

• Genel ekonomik kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide yaşanan olumsuzluklardan, ülke ekonomisinin ve bundan dolayı işletmenin mali durumlarının etkilenip sarsıldığı durumlardır.
• Bölgesel kriz: Belirli bir il veya bölgede faaliyette olan işletmenin ulusal veya uluslararası olaylardan ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumlardır.
• Sektörel kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan durumlardan direkt etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işletmelerin etkilenip sarsıldığı durumlardır.
• Zorlayıcı sebep: Yangın, deprem, su baskını, salgın hastalık, seferberlik gibi işletmenin önceden kestiremediği, işletme sahiplerinin yönetiminden kaynaklanmayan dışsal etkenlerden dolayı işletme faaliyetlerinin tamamen veya geçici süre ile durması, çalışma sürelerinin azaltılması veya tamamen durması gibi durumlardır.

Yukarıda yer alan durumlar oluştuğunda işletme sahibi ilgili durumu belgeleriyle açıklayarak, işletmeye ait bilgi ve belgeleri İŞKUR’a sunmalıdır. Genel ekonomik kriz, bölgesel kriz, sektörel kriz veya zorlayıcı sebep gibi durumların oluşup oluşmadığına İŞKUR yönetim kurulunca karar verilmektedir. İşletmenin mali durumlarının bozulması, yönetimsel sorunlar yaşanması veya pazar daralması gibi sebepler kısa çalışma ödeneği uygulamasına gerekçe oluşturmamaktadır.

Kısa Çalışma Ödeneğine Kimler Başvurabilir ve Şartları Nedir?

• Alınan tedbirler doğrultusunda faaliyetlerine kısa süreliğine ara veren veya çalışmalarını durduran her işletme çalışanlarını korumak amacıyla kısa çalışma ödeneğine başvurabilir.
• Başvuru yalnızca işletme sahipleri tarafından yapılabilir. Esnaflarda, vergi borcu bulunan veya konkordato ilan edilmiş bir işyerinde çalışanlar için de başvuru yapılabilir.
• İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak bu ödemeler sadece işsizlik sigortası primi ödenmiş çalışanları kapsamaktadır. 
• İşletme sahipleri kendileri için buna başvuramazlar.
• Haftalık çalışma süresi örneğin 6 gün olan bir firmanın zorlayıcı sebeplerden dolayı çalışma süresinin üçte bir oranında azalarak 4 gün ve altına, bir hafta ve daha uzun süre önce düşerek, işletme faaliyetinin tamamen veya geçici bir şekilde durmuş olması gerekmektedir.
• Uygunluk tespiti iş müfettişlerince tamamlandıktan sonra; kısa çalışma uygulanacak çalışan listesinin değiştirilmesi veya işletmede uygulanan kısa çalışma süresinin artırılması gibi durumlar için yeni başvuru yapılmalıdır

Başvuru için öncelikle İŞKUR’un sitesinde yayınladığı aşağıdaki formları doldurmalısınız:

Kısa Çalışma Talep Formu

Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesi Şablonu

Başvurularınızı İŞKUR’un yayınladığı illere göre size uygun olan mail adreslerine gönderebilirsiniz.

Farklı bir formata ihtiyaç duyarsanız İŞKUR’un sitesini ziyaret edebilirsiniz.

Çalışanların kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için; 

• İşletmenin iş müfettişlerine yapılacak başvurunun uygun bulunması gerekir.
• Kısa çalışmaya başlayacak çalışanın, kısa çalışmanın başladığı tarihte çalışma süresinin ve prim ödeme şartlarını sağlamış olması gerekir. (Covid-19 pandemisi sebebiyle kısa çalışma başvurularında, hizmet akdine son 60 gün bağlı olmalı ve son 3 yıl içinde 450 gün prim ödemiş olması gerekmektedir.)
• İşletme sahibi tarafından, iş müfettişlerine bildirilen kısa çalışmaya başlayacaklar listesinde, çalışanın bilgilerinin bulunması gerekmektedir.
• Prim ödemesi şartını sağlayamayan çalışanların yeni işe başlama vs. gibi çeşitli nedenlerle kesilmiş son işsizlik ödeneği hakkı varsa kalan süre kısa çalışma süresini geçmemek üzere kısa çalışma ödeneği olarak ödenecektir.

Kısa Çalışma Ödeneği Kapsamında Sağlanan Destekler Nelerdir?

• Kısa çalışma ödeneği kapsamında çalışanlara haftalık çalışılmayan süreler için İŞKUR tarafından ödeme gerçekleştirilecektir.
• Ödemeler aylık olarak PTT Bank aracılığı ile her ayın beşinde alınacaktır.
• Kısa çalışma süresi içinde çalışanın genel sağlık sigortası prim ödemeleri devam edecektir.

Belirtilen tarihler içerisinde kısa ve uzun vadeli sigorta primleri aktarılmaz.

Kısa Çalışma Ödeneği Talebinin Sonucunu Nasıl Öğrenebilirsiniz?

İŞKUR genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerden işletmenin çalışma süresinin tamamen veya geçici olarak durduğunu, İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu belirler ve sonucu işletme sahibine iletir, işletme sahibi de çalışanlarını bilgilendirir. Ayrıca yazılı bilgilendirme de yapılır.

Talebi uygun bulunan işletme sahibi belirtilen süre içerisinde Kısa Çalışma Bildirim Listesini güncelleyerek İŞKUR biriminin mail adresine gönderilmelidir.

Kısa Çalışma Ödeneği Süresi ve Miktarı Nedir?

Çalışanın son 12 aylık primine göre hesaplanır. Günlük brüt kazancının yüzde altmışı kadar günlük çalışma ödeneği alır. Kısa çalışma ödeneği, asgari ücretin brüt tutarının yüzde 150 sini geçemez. 

Kısa çalışma süresi ise kurumun sahibince işin niteliğine göre belirlenir. 3 ayı aşamaz ancak Bakanlar Kurulu kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir. Kısa çalışma yapan sigortalının tatil ücretleri de yine kısa çalışma yapılan süreye orantılı olarak firma sahibi tarafından ödenir.

Kısa Çalışmanın Erken Sona Ermesi

İşletmenin, normal çalışma faaliyetine dönmeye karar vermesi durumunda çalışanlarına altı iş günü öncesinde yazılı bir şekilde bildirmek zorunluluğu vardır.

Belirtilen tarih itibariyle de kısa çalışma uygulaması sonlandırılır. 

Kısa çalışma ödeneği kapsamında fazla veya yersiz ödemelerin tahsili:

• İşletme tarafından bildirimlerin geç yapılmasından kaynaklanan fazla ödemeler yasal faizi ile beraber işletme sahibinden temin edilir.
• Çalışanın kusurundan kaynaklı yapılan fazla ödemeler yasal faizi ile beraber çalışandan temin edilir.

Kısa Çalışma Ödeneğinin Kesilmesi

Kısa çalışma ödeneğini hak eden çalışanların, hak edilen ödenekleri aşağıdaki durumlarda kesilecektir.

• Yeniden işe başlanması durumunda,
• Yaşlılık aylığının bağlanması durumunda,
• Herhangi bir durumdan dolayı silah altında hapsedilmesi durumunda,
• Herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması durumunda,
• Geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda kısa çalışma ödeneğini hak eden çalışanların ödenekleri kesilecektir.

İşletme Sahibinin Kayıt Tutma Zorunluluğu

İşletme sahibi istenilmesi durumunda çalışanlarının kısa çalışma sürelerini iletmek ile yükümlüdür. Bu sebeple bu haktan yararlanacak olan işletmeler, çalışanlarının çalışma sürelerini kayıt altına almalıdırlar.