Çek Nedir ve Nasıl Kullanılır?

Bu yazımızda çekin tanımından ve nasıl kullanıldığından, elektronik çekten, bloke çekten, çek defterinden ve çek kullanımıyla alakalı diğer önemli ayrıntılardan bahsedeceğiz ve dikkat edilmesi  gereken noktalara değinmiş olacağız. Kredi kartının yaygınlaşmasıyla birlikte her ne kadar çekin itibarı azalmış olsa da yine de  şekil şartı gerektirmesi, alma usullerinin kolay olmaması ve karşılıksız çıkması halinde hukuki tedbirlere sahip olması sebebiyle piyasalarda kullanılmaya devam edilmektedir.

Çek Nedir?

Ödeme emri niteliğinde ve bankaya hitaben yazılmış, Türk Ticaret Kanunu esaslarına göre düzenlenmiş kıymetli evraklara çek adı verilir. Çeki düzenleyen kişiye  keşideci adı verilirken, ödeme yapılacak kişiye lehdar ya da hamil denir. Muhatap ise bankadır.

Çek Defteri Nasıl Alınır?

Çeklerin yer aldığı çek defterleri banka tarafından güvenilir bulunmuş kişilere verilen kıymetli evraklardan  birisidir. Bu sebeple önemli bir prestij göstergesi olarak gösterilir. Çünkü ticari hayatta güven önemli bir husustur. Çek defteri alabilmek için öncelikle doğru banka seçimi yapmak şarttır. Çalışılmak istenen bankanın şartları ve avantajları iyi değerlendirilmelidir. Bu seçim yapıldıktan sonra çek defteri almak isteyen kişi bankaya bu işlem için müracaat eder. Bankalar bu müracaatın sonucunu değerlendirmek için kişiden kimlik, ikametgah ve sabıka kaydı belgesi talep ederler. Bunların dışında banka kişilerin ekonomik durumunun güçlü olduğunu göstermeleri için bu müracaatı yapmış olan kişiden bir teminat ister. Bu teminat miktarı bankadan bankaya değişir. Teminat miktarı banka hesabınızda blokeli bir şekilde kalır. Bankaların her çek sayfası için aldığı teminat miktarı, keşide ettiğiniz çekin ödenmemesi halinde bankanın çek sahibine ödeme yapması için alınır. Böylece çeki tahsil edecek kişi için güven oluşturulurken, çeki düzenleyen kişi açısından da güvenilirlik oranı artmış olur.

Kimler Çek Defteri Alabiliyor?

Çek defteri alabilmek için ticari faaliyetinizin olması gerekir. Bir önceki bölümde bahsettiğimiz gibi bankalar sadece güvendikleri tacir ve esnaflara çek defterleri verirler. Çünkü 3. taraf olarak sorumluluk almaktadırlar. Bu açıdan herkesin çek defteri alamayacağını, bunun bir güven esasına dayalı bir konu olduğunu söyleyebiliriz. 

Çek Hesabı Nedir?

Bankalar tarafından basılan çek defterlerinin her sayfasında bir hesap numarası, çek hesabının bulunduğu banka adı, hesap sahibinin vergi numarası, çekin basıldığı tarih gibi bilgiler yer alır. Bu defterde bilgileri yazılı olan hesaba çek hesabı adı verilir. 

Çek Yazmaya Başlarken Bilinmesi Gerekenler Neler?

Çek yazarken dikkat edilmesi gereken önemli hususlar mevcut. Öncelikle mutlaka belgenin üzerinde ” çek ” ibaresi yer almak zorundadır. Çekte bedel mutlaka para olmalıdır. Ödemeyi yapacak kişinin adı ve unvanı mutlaka çekin üzerinde yer almalıdır. Türkiye’de muhataplar  yalnızca bankalar olabilmektedir ve bu nedenle unvan yerinde bankanın ismi yer almalıdır. Düzenlemenin tarihi çek üzerinde mutlaka yer almalıdır. Eğer bu yer almazsa evrakın çek vasfı ortadan kalkacaktır. Çeki keşide edenin imzası ve keşide yeri de evrakta bulunması  gereken hususlardan biridir. Ayrıca alacaklı olan kişinin isminin yazılı olması gerekir. Kötü niyetli kişilerin çek üzerinde oynama yapmasını engellemek adına çekin üzerinde bulunan tutar yazı ile de yazılmalıdır. İlgili meblağ yazıldıktan sonra kalan boşluklar çizgiyle kapatılabilir. Verilen çekin bir kopyası mutlaka saklanmalıdır.

Çek Kırdırma/Bozdurma Nedir? Neden ve Nasıl Yapılır?

Eğer acil olarak nakit paraya ihtiyaç duyduysanız elinizdeki çeki kırdırma ya da diğer adıyla bozdurma yoluna başvurabilirsiniz. Bu yöntemle elinizdeki çekin kesim tarihini beklemeksizin daha erken bir tarihe aldırarak acil nakit ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz. Bu işlemi gerçekleştirebilmek için genelde faktoring firmaları tercih edilir. İlgili firmalar çek kırdırma işleminin karşılığında sizden işlem başına %4 ile %5 arası bir komisyon talep ederler.

Bloke Çek Nedir Nerelerde ve Nasıl Kullanılır?

Çekin üzerinde yer alan tutarın bir bankada blokeli olarak yer aldığı ödeme aracına bloke çek denir. Gayrimenkul alım-satım işlemlerinde bloke çek yaygın bir kullanımdır. Bir gayrimenkul alımı konusunda satıcıyla anlaştıysanız ve aynı zamanda da konut kredisi kullanan biriyseniz ilgili gayrimenkulu devralacak noktaya geldikten sonra ödemeyi en güvenli şekilde yapmanız gerekir. Bu noktada bloke çek en güvenli ve pratik yöntemdir.  Mülk sahibiyle anlaşmaya vardıktan sonra tapuda beyan edeceğiniz resmi tutar kadar bloke çek hazırlanması yönünde bankaya resmi talimat verebilirsiniz.  Banka size bloke çekin kimin adına hazırlanacağını soracaktır. Mülk sahibinin bilgilerini bankaya ilettikten sonra banka sizin hesabınızda var olan tutardan çekte yazılacak tutar kadar kısmı geçici olarak bankanın bloke çek hesabına aktarır. Bu sayede bloke çekin karşılıksız çıkma riski ortadan kalkmış olacaktır. Banka avukatı ve yetkilisi tapuda dairenin üzerine bankanın ipoteğini koyarlar. İlgili ipotek koyulduktan sonra bloke çeki, ödemeyi alacak kişiye teslim ederler. Elden teslim alınan bloke çek bankanın herhangi bir şubesinden ödemeyi alacak kişi tarafından tahsil edilir. Böylece her iki taraf için oluşabilecek risk bloke çek sayesinde ortadan kalkmış olur.

Elektronik Çek Nedir?

Elektronik çek, kağıt çeke alternatif olarak geliştirilen bir ödeme aracıdır. Çeklerin düzenlenme ve takip süreçleri elektronik ortamda yapılır. Genellikle e-ticaret sektöründe ödeme miktarının büyük olduğu durumlarda şirketler tarafından tercih edilmektedir. Normal çeklerde olduğu gibi elektronik çeklerde de muhatabın bankanın sisteminde tanımlanmış olması gerekmektedir. Kullanımı banka kontrolünde olduğu için güvenli bir ödeme yöntemi olarak tercih edilmektedir.